มะม่วงปลายฝนต้นแล้ง:...
👤
โดย: ผู้ดูแล
📅
2025-09-09 22:15:51
🌐
118.172.136.33
มะม่วงปลายฝนต้นแล้ง: แนวทางบังคับออกดอกเชิงปฏิบัติ
ช่วงปลายฝนต้นแล้งเป็นจังหวะสำคัญที่เกษตรกรใช้ “บังคับให้ออกดอก” เพื่อให้มะม่วงติดผลตรงฤดูกาลขาย การจัดการที่ถูกต้องต้องอิงทั้งสรีรวิทยาของพืชและปัจจัยภายนอก
**1) พื้นฐานการออกดอก**
การเปลี่ยนจากการเจริญทางใบเป็นการสร้างดอกขึ้นกับสมดุลฮอร์โมน (gibberellins, cytokinins) และสัญญาณสิ่งแวดล้อม เช่น ความชื้น อุณหภูมิ และไนโตรเจน เมื่อจัดการสิ่งเหล่านี้ได้ถูกจังหวะ ตาดอกจึงถูกกระตุ้น
**2) ปัจจัยหลักที่ใช้บังคับออกดอก**
* *การสร้างความเครียดน้ำ (water stress)*: หยุดให้น้ำ 4–8 สัปดาห์ ทำให้ต้นเครียดและกระตุ้นการออกดอก เหมาะกับพื้นที่ชลประทาน
* *โพแทสเซียมไนเตรต (KNO₃)*: ฉีดพ่นเข้มข้นราว 2–3% กระตุ้นตาให้แตกดอกได้เร็วในต้นที่พร้อม
* *สารควบคุมการเจริญเติบโต (PBZ)*: ยับยั้งการทำใบใหม่และช่วยให้ตาเปลี่ยนเป็นดอก ใช้แบบราดโคน แต่ต้องปฏิบัติตามคำแนะนำอย่างเคร่งครัด
**3) เงื่อนไขต้นที่พร้อม**
* ต้องเป็นต้นสมบูรณ์ แข็งแรง รากดี
* ยอดมีอายุที่เหมาะ ไม่อ่อนเกินไป
* ก่อนบังคับ ควรลดไนโตรเจนลง ไม่เช่นนั้นจะกระตุ้นการทำใบแทนดอก
**4) แผนปฏิบัติทีละช่วง**
* 2–3 เดือนก่อนดอก: หยุดปุ๋ยไนโตรเจน ตัดแต่งกิ่งเพื่อให้โปร่ง
* 1–2 เดือนก่อนดอก: ค่อย ๆ ลดน้ำจนดินแห้งในระดับควบคุม
* 3–4 สัปดาห์ก่อนดอก: ฉีดพ่น KNO₃ 2–3% หรือใช้ PBZ หากจำเป็น
* ช่วงดอกออก: คงสภาพแห้งเล็กน้อย หลีกเลี่ยงการใช้สารเคมีที่เป็นพิษต่อผึ้ง
* หลังดอกติดผล: เพิ่มโพแทสเซียมและธาตุรอง เฝ้าระวังโรคและแมลง
**5) เทคนิคเสริม**
* *Water stress*: ต้องทำอย่างระมัดระวัง ดินทรายเสี่ยงช็อคง่าย ส่วนดินเหนียวเก็บน้ำได้ดี ต้องเว้นนานขึ้น
* *KNO₃*: ฉีดเช้า/เย็น ไม่ทำช่วงแดดแรงเพราะใบจะไหม้
* *PBZ*: มีฤทธิ์ตกค้างนาน ต้องพิจารณาเรื่องกฎหมายและผลกระทบต่อดิน
* *การตัดแต่ง*: ควรทำก่อนบังคับ ไม่ทำใกล้ช่วงดอกเพื่อเลี่ยงการสร้างใบอ่อน
**6) ศัตรูพืชที่ต้องระวังช่วงดอก**
* โรคแอนแทรคโนสและโรคราแป้ง พบมากช่วงชื้น ต้องจัดการด้วยการตัดแต่งให้โปร่ง ลดการสะสมความชื้น และใช้สารป้องกันเมื่อมีความเสี่ยง
* เพลี้ยไฟ หนอนเจาะดอก ใช้วิธี IPM เช่น การติดกับดักเหนียว ใช้สารเฉพาะที่ไม่กระทบผสมเกสร
**7) สัญญาณความสำเร็จและข้อผิดพลาด**
* สัญญาณบวก: ตาบวม แตกเป็นดอก 2–6 สัปดาห์หลังบังคับ
* ปัญหาที่พบบ่อย: ใช้ไนโตรเจนมากเกินไป ไม่ลดน้ำเพียงพอ หรือต้นยังไม่สมบูรณ์
* แนวแก้: ลดไนโตรเจน ปรับวิธีขาดน้ำ และตรวจสอบการใช้ KNO₃/PBZ ให้เหมาะกับพันธุ์และสภาพท้องถิ่น
**สรุป**
การบังคับออกดอกมะม่วงต้องอาศัยการผสมผสานทั้งการควบคุมปุ๋ย น้ำ ทรงพุ่ม และสารกระตุ้นต่าง ๆ การเข้าใจจังหวะทางสรีรวิทยาของต้นและปรับใช้ตามพื้นที่ จะทำให้การบังคับดอกได้ผลเต็มที่และช่วยให้ผลผลิตออกตรงฤดูกาลขาย
