กลไกการดูดซึมธาตุอาหาร และการสร้างรากทุเรียน

บทนำ

การเจริญเติบโตและการให้ผลผลิตของทุเรียน (Durio zibethinus Murr.) ขึ้นอยู่กับประสิทธิภาพของระบบรากในการดูดซึมธาตุอาหารจากดิน การสร้างรากใหม่ การแตกแขนงรากฝอย รวมถึงความสามารถในการดูดซึมธาตุอาหารรอง–เสริม มีความสัมพันธ์โดยตรงกับผลผลิตและคุณภาพผลผลิต งานวิจัยด้านสรีรวิทยาพืชได้ให้ความสนใจต่อ สารฮิวมิค (humic substances) และ ฟลูวิค (fulvic acids) ว่าเป็นปัจจัยชีวกระตุ้น (biostimulants) ที่สามารถส่งเสริมการทำงานดังกล่าวได้

---

กลไกพื้นฐานของการดูดซึมธาตุอาหารในทุเรียน

1. การซึมผ่านของผนังเซลล์ราก (cell permeability): การดูดซึมแร่ธาตุเกิดขึ้นผ่านการแพร่และการลำเลียงเชิงรุก โดยมีโปรตีนตัวพา (carrier proteins) ในเยื่อหุ้มเซลล์เป็นตัวควบคุม
2. กระบวนการหายใจของเซลล์ราก (root respiration): มีความสำคัญต่อการสร้างพลังงาน (ATP) สำหรับกระบวนการ active transport ของธาตุอาหาร
3. การแตกกิ่งรากและการสร้างรากฝอย (root branching): รากฝอยเป็นโครงสร้างหลักในการแลกเปลี่ยนประจุและการดูดซึม ทำให้พื้นที่ผิวของรากเพิ่มขึ้นอย่างมีนัยสำคัญ

---

บทบาทของฮิวมิค–ฟลูวิคในเชิงกลไก

งานวิจัยจำนวนมากระบุว่า ฮิวมิคและฟลูวิคมีบทบาทต่อกลไกดังกล่าวในหลายมิติ ได้แก่

* การกระตุ้นการแตกกิ่งราก: ฮิวมิคมีคุณสมบัติคล้ายสารควบคุมการเจริญเติบโต โดยมีปฏิสัมพันธ์กับ indole-3-acetic acid (IAA) ทำให้การแตกแขนงรากเพิ่มขึ้น (Zandonadi et al., 2010)
* การคีเลตและการลำเลียงธาตุอาหาร: ฟลูวิคมีขนาดโมเลกุลเล็กและมีหมู่ฟังก์ชันที่สามารถจับกับธาตุ Fe, Zn, Mn ทำให้ธาตุเหล่านี้คงตัวในสารละลายดินและเข้าสู่รากได้ง่ายขึ้น (Chen et al., 2004)
* การปรับปรุงสมบัติดินและค่า CEC: ฮิวมิคเพิ่มความสามารถในการแลกเปลี่ยนประจุบวก (cation exchange capacity: CEC) และเพิ่มความสามารถในการอุ้มน้ำของดิน ส่งผลให้ธาตุอาหารหลักและรองคงอยู่ในดินได้นานขึ้น (Canellas et al., 2015)
* การกระตุ้นการหายใจของเซลล์ราก: ฮิวมิคเพิ่มอัตราการหายใจของเซลล์ราก ส่งผลให้พืชมีพลังงานเพียงพอสำหรับกระบวนการดูดซึมและลำเลียงธาตุอาหารเข้าสู่ลำต้นและใบ (Zandonadi et al., 2010)

---

ผลลัพธ์ต่อทุเรียน

การเสริมด้วยฮิวมิค–ฟลูวิคในระบบปลูกทุเรียน มีรายงานว่าช่วยให้

* ระบบรากพัฒนาได้สมบูรณ์ แข็งแรง และมีการแตกแขนงเพิ่มขึ้น
* การสะสมธาตุอาหารหลัก (N, P, K) และธาตุรอง (Ca, Mg, Zn) มีประสิทธิภาพสูงขึ้น
* ต้นทุเรียนมีการแตกใบอ่อนที่สม่ำเสมอ และมีการสะสมคาร์โบไฮเดรตเพียงพอสำหรับการออกดอก–ติดผล
* คุณภาพผลผลิต เช่น ขนาด น้ำหนัก และเปอร์เซ็นต์การติดผล ดีขึ้นเมื่อเทียบกับแปลงควบคุมที่ไม่ได้รับการเสริมฮิวมิค–ฟลูวิค

---

สรุป

กลไกการดูดซึมธาตุอาหารและการพัฒนารากในทุเรียนสามารถได้รับการเสริมประสิทธิภาพจากการใช้ฮิวมิค–ฟลูวิค โดยสารดังกล่าวทำงานทั้งในระดับสรีรวิทยา (root physiology) และในระดับดิน (soil chemistry) ทำให้ระบบรากและการดูดซึมธาตุอาหารของทุเรียนมีความสมบูรณ์ ส่งผลโดยตรงต่อการเจริญเติบโตและผลผลิต

---

แหล่งข้อมูลอ้างอิง

* Canellas, L. P., et al. (2015). Humic and fulvic acids as biostimulants in horticulture. Scientia Horticulturae, 196, 15–27.
* Chen, Y., Clapp, C. E., & Magen, H. (2004). *Mechanisms of plant growth stimulation by humic substances: The role of organo-iron complexes. Soil Science and Plant Nutrition, 50(7), 1089–1095.
* Zandonadi, D. B., et al. (2010). Hormone-like effects of humic substances on plant growth. Journal of Plant Physiology, 167(11), 863–871.

---

#ทุเรียน #ฮิวมิค #ฟลูวิค #ระบบราก #การดูดซึมธาตุอาหาร #สรีรวิทยาพืช #ชีวกระตุ้นพืช #งานวิจัยเกษตร #ฟาร์มเกษตร #การจัดการสวนผลไม้