“แนวโน้มตลาดเกษตรอินทรีย์‑พืชปลอดภัย ที่กำลังเติบโต”

ในช่วงหลายปีที่ผ่านมา ตลาดเกษตรอินทรีย์และพืชปลอดภัย (organic & safe crops) ได้รับความสนใจจากทั้งผู้ผลิต ผู้บริโภค และภาคนโยบายเพิ่มขึ้นอย่างมีนัยสำคัญ โดยมีปัจจัยสนับสนุนหลายด้าน ได้แก่ ความกังวลด้านสุขภาพ – สิ่งแวดล้อม – ความยั่งยืน และการเปลี่ยนแปลงในพฤติกรรมผู้บริโภค บทความนี้มีจุดมุ่งหมายเพื่อวิเคราะห์แนวโน้มตลาดเกษตรอินทรีย์‑พืชปลอดภัย ในมิติของอุปสงค์ (demand) อุปทาน (supply) โอกาสและอุปสรรค พร้อมการสังเคราะห์จากงานวิจัยและสถิติที่น่าเชื่อถือ เพื่อเป็นข้อมูลเชิงวิชาการที่ชัดเจนสำหรับผู้ที่สนใจ โดยเฉพาะในบริบทไทยและภูมิภาคอาเซียน

1. แนวโน้มตลาดเกษตรอินทรีย์ & พืชปลอดภัย

1.1 ข้อมูลสากล

รายงานของ Research Institute of Organic Agriculture (FiBL) และ IFOAM – Organics International ระบุว่า พื้นที่เกษตรอินทรีย์ทั่วโลกอยู่ที่ประมาณ 71.5 ล้านเฮกตาร์ และมีแนวโน้มขยายตัวต่อเนื่อง ([Beyond Pesticides][1])
สถิติปี 2025 สะท้อนว่า เอเชียมีพื้นที่เกษตรอินทรีย์ราว 9.1 ล้านเฮกตาร์ ([Organic Eprints][2])

1.2 ด้านอุปสงค์และผู้บริโภค

งานวิจัย “Global Research Trends in Organic Farming: A Bibliometric Analysis” พบว่า งานศึกษาด้านเกษตรอินทรีย์ได้ขยายจากมุมมองทางด้านเกษตรกรรม (agronomy) ไปสู่เรื่องนโยบาย (policy), การรับรอง (certification), สุขภาพของผู้บริโภค (food safety) อย่างชัดเจน ([Journal of Science in Agrotechnology][3])
งานวิจัยในบริบทสหภาพยุโรปชี้ว่า เกษตรอินทรีย์สัมพันธ์กับเป้าหมายการพัฒนาที่ยั่งยืน (SDGs) โดยมีการวิเคราะห์เทรนด์โดยใช้ ARIMA model ([MDPI][4])

1.3 ด้านอุปทานและผู้ผลิต

งานวิจัย “Farmers’ adoption of organic agriculture — a systematic global review” พบว่า การรับ adop­tion เกษตรอินทรีย์ของเกษตรกร ถูกกำหนดโดยความพร้อมของตลาด (market maturity) และประสิทธิภาพผลิตผล (productivity) ([OUP Academic][5])

2. โอกาสที่กำลังเติบโต

2.1 Premium ราคาขายและความต้องการที่เพิ่มขึ้น

ผู้บริโภคมีความต้องการพืชอาหารปลอดภัย–ปลอดสารเคมีมากขึ้น ซึ่งเอื้อให้เกษตรอินทรีย์มีโอกาสได้ราคาที่สูงกว่าและมีช่องว่างตลาดที่ยังไม่ได้ถูกเติมเต็มอย่างเต็มที่

2.2 เทรนด์สุขภาพ สิ่งแวดล้อม และการบริโภคอย่างมีจิตสำนึก

เกษตรอินทรีย์ถูกมองว่าเชื่อมโยงกับประเด็นสิ่งแวดล้อม เช่น การลดน้ำหนักสารเคมีดิน ­น้ำ อากาศ และการเสริมสร้างระบบนิเวศ ซึ่งเป็นคุณลักษณะที่ผู้บริโภคยุคใหม่ให้ความสำคัญ ([PMC][6])

2.3 สนับสนุนจากนโยบายและมาตรฐานสากล

ประเทศและองค์กรระหว่างประเทศต่างตั้งเป้าเพิ่มสัดส่วนเกษตรอินทรีย์ เช่น ในยุโรปลดใช้สารเคมีและส่งเสริมเกษตรยั่งยืน ([OUP Academic][5])

2.4 ตลาดสำหรับพืชปลอดภัย (safe crops) ในประเทศไทยและภูมิภาค

โดยเฉพาะอย่างยิ่ง ภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้มีโอกาสสูงที่จะเติบโต เนื่องจากความตื่นตัวด้านอาหารปลอดภัยเพิ่มมากขึ้น

3. อุปสรรคและข้อท้าทาย

3.1 ผลผลิตที่อาจลดลงและต้นทุนการผลิตที่สูงขึ้น

งานวิจัยระบุว่า แม้เกษตรอินทรีย์จะได้ราคาขายที่สูงกว่า แต่ผลผลิตอาจต่ำกว่าการผลิตแบบดั้งเดิม และต้นทุนการผลิต/แรงงานอาจสูงขึ้น ([TIME][7])

3.2 การรับรองมาตรฐานและความน่าเชื่อถือ

ระบบการรับรอง (certification) และความเชื่อมั่นของผู้บริโภคเป็นประเด็นสำคัญ เพราะหากมีปัญหาการรับรองหรือการฉ้อฉล อาจกระทบภาพรวมของตลาด ([arXiv][8])

3.3 การเข้าถึงตลาดและห่วงโซ่อุปทาน

เกษตรกรอาจประสบปัญหาเรื่องการเข้าถึงตลาดผู้บริโภคหรือการสร้างช่องทางจำหน่ายที่มั่นคง รวมถึงการแข่งขันจากสินค้านำเข้า

3.4 ความรู้และทักษะของเกษตรกร

การเปลี่ยนผ่านจากระบบเกษตรแบบเดิมไปสู่เกษตรอินทรีย์จำเป็นต้องมีความรู้ด้านจัดการดิน วัสดุอินทรีย์ แมลงศัตรูพืชรูปแบบใหม่ ซึ่งอาจเป็นอุปสรรคต่อการยอมรับ

4. แนวทางกลยุทธ์สำหรับผู้ผลิต และภาคธุรกิจ

สนับสนุนการสร้างเครือข่ายตลาดเฉพาะ (niche market) เช่น พืชปลอดภัยสำหรับตลาดเมือง ผู้สูงอายุ หรือผู้มีรายได้สูง
พัฒนาแบรนด์และตราสินค้า (branding) โดยเน้นความปลอดภัย ทราบแหล่งที่มา ตรารับรอง เพื่อเพิ่มความมั่นใจแก่ผู้บริโภค
ส่งเสริมการรับรองมาตรฐานที่ชัดเจนและโปร่งใส เพื่อสร้างความเชื่อมั่นในตลาด
พัฒนาเทคโนโลยีและนวัตกรรม เช่น การปรับปรุงพันธุ์พืช ระบบการจัดการศัตรูพืชแบบธรรมชาติ การจัดการดิน เพื่อลดต้นทุน เพิ่มผลผลิต
สนับสนุนรัฐบาล/นโยบายให้มีมาตรการช่วยเหลือเกษตรกร เช่น เงินสนับสนุนช่วงแรก (conversion support) ให้ความรู้ สร้างเครือข่ายตลาด
วิเคราะห์ตลาดผู้บริโภคอย่างละเอียด เช่น เข้าใจพฤติกรรมผู้บริโภค แรงจูงใจ และอุปสรรค (barriers) เพื่อวางแผนการตลาดได้ถูกจุด

ตลาดเกษตรอินทรีย์ และพืชปลอดภัยเป็นตลาดที่มีศักยภาพสูงในการเติบโต โดยได้แรงหนุนจากทั้งผู้บริโภค นโยบาย และกระแสความยั่งยืน ถึงแม้จะมีอุปสรรคหลายประการ แต่ด้วยกลยุทธ์ที่ถูกต้อง (ตั้งแต่การรับรอง การตลาด แบรนด์ เทคโนโลยี จนถึงเครือข่ายตลาด) จะช่วยให้เกษตรกร ผู้ประกอบการสามารถใช้โอกาสนี้ได้อย่างเต็มที่ ดังนั้น สำหรับประเทศในภูมิภาคอาเซียน รวมถึงประเทศไทย การเตรียมความพร้อมทั้งระบบ ทั้งผู้ผลิต ทั้งต