มันสำปะหลังช่วงฝนจัด – โรคที่ต้องระวังและการจัดการ

บทนำ

มันสำปะหลังเป็นพืชเศรษฐกิจสำคัญของไทย แต่ในช่วงฤดูฝนจัด การเจริญเติบโตของมันสำปะหลังมักเผชิญกับความเสี่ยงจาก **โรคพืชที่มากับความชื้นสูงและน้ำขัง** การเข้าใจโรคที่ต้องระวังและการจัดการอย่างเหมาะสมจะช่วยให้ผลผลิตมีคุณภาพและลดความสูญเสียทางเศรษฐกิจ

1. โรคที่ต้องระวังในช่วงฝนจัด

1.1 โรคแอนแทรคโนส (Anthracnose)

* สาเหตุ: เชื้อรา *Colletotrichum gloeosporioides*
* อาการ: ใบมีจุดสีน้ำตาลเข้ม ขยายเป็นวงใหญ่ ทำให้ใบไหม้ และรากเน่าในบางกรณี
* เงื่อนไขการเกิด: ชื้นสูง น้ำขังบ่อย

1.2 โรคใบจุดสีน้ำตาล (Brown Leaf Spot)

* สาเหตุ: เชื้อรา *Cercospora spp.*
* อาการ: จุดสีน้ำตาลบนใบ ส่วนขอบใบเริ่มเหลืองและร่วง
* ผลกระทบ: ลดการสังเคราะห์แสง ทำให้ผลผลิตลดลง

1.3 โรครากเน่า (Root Rot)

* สาเหตุ: เชื้อราหลากหลายชนิด เช่น *Pythium spp.*, *Rhizoctonia spp.*
* อาการ: รากเน่า ลำต้นโค้งงอ ใบเหลือง และต้นตาย
* เงื่อนไขการเกิด: น้ำท่วมขัง ดินชื้นตลอดเวลา

1.4 โรคใบไหม้ (Cassava Bacterial Blight)

* สาเหตุ: แบคทีเรีย *Xanthomonas axonopodis pv. manihotis*
* อาการ: ใบมีแผลน้ำตาล/ดำ รุนแรงอาจทำให้ยอดและลำต้นตาย

2. การจัดการโรคมันสำปะหลังช่วงฝนจัด

2.1 การจัดการด้านการปลูก

* เลือกพันธุ์ต้านทานโรค เช่น พันธุ์ที่ทนต่อโรคใบจุดและรากเน่า
* ปลูกในพื้นที่ระบายน้ำดี หลีกเลี่ยงแปลงที่น้ำขัง

2.2 การจัดการด้านสารเคมี

* ใช้สารป้องกันและกำจัดเชื้อราที่เหมาะสม เช่น **ฟอสฟอรัส, แพนน่อน แมนโคเซ็บ, คอปเปอร์ออกซิคลอไรด์**

1. ฟอสฟอรัส (Phosphorus / Fertilizer) เสริมการเจริญเติบโตของรากและลำต้น ช่วยพืชแข็งแรงและทนโรคบางชนิด
ผลต่อโรค: ไม่กำจัดเชื้อราโดยตรง แต่ช่วยลดความรุนแรงของโรค

2. แพนน่อน แมนโคเซ็บ (Mancozeb)
ประเภท: Fungicide – ป้องกันและกำจัดเชื้อรา ป้องกันและกำจัดโรคพืชจากเชื้อราที่อยู่บนใบ ลำต้น หรือผล
โรคที่เหมาะสม: โรคใบจุด โรคใบไหม้ โรคแอนแทรคโนส
ข้อดี: ครอบคลุมเชื้อราหลากหลายชนิด ใช้ได้กับมันสำปะหลังและพืชหลายชนิด
วิธีใช้: ผสมตามคำแนะนำบนฉลาก พ่นทั่วใบและยอด ทุก 7–10 วันในช่วงฝนชุก

3. คอปเปอร์ออกซิคลอไรด์ (Copper Oxychloride)
ประเภท: Fungicide / Bactericide ป้องกันและกำจัดเชื้อราบนใบและผล ป้องกันเชื้อแบคทีเรียบางชนิด
โรคที่เหมาะสม: ใบไหม้ ใบจุด และโรคแบคทีเรียบางชนิด
ข้อดี: ป้องกันโรคทั้งเชื้อราและแบคทีเรียเล็กน้อย
วิธีใช้: พ่นให้ทั่วใบตามอัตราบนฉลาก
* ฉีดพ่นเมื่อพบอาการเริ่มต้น และเว้นระยะฉีดตามคำแนะนำบนฉลาก

2.3 การจัดการด้านเกษตรกรรมทั่วไป

* ทำความสะอาดแปลง กำจัดเศษพืชที่เป็นแหล่งสะสมเชื้อโรค
* สลับแปลงปลูกหรือพักแปลงเพื่อลดความเข้มของเชื้อ

3. การติดตามและเฝ้าระวัง

* ตรวจแปลงอย่างสม่ำเสมอ เพื่อสังเกตอาการแรกเริ่ม
* ใช้ระบบแจ้งเตือนภัยทางพืชในพื้นที่ หรือแอปพลิเคชันตรวจสอบโรคพืช

4. สรุป

ฤดูฝนจัดเป็นช่วงเสี่ยงต่อโรคพืชในมันสำปะหลัง เกษตรกรควรให้ความสำคัญกับ **การเลือกพันธุ์ การจัดการน้ำ และการป้องกันโรค** เพื่อรักษาผลผลิตให้ได้คุณภาพสูง ลดความสูญเสียทางเศรษฐกิจ

Reference / อ้างอิง

1. Hahn, S.K., et al. (1980). *Cassava diseases: Biology and management*. FAO Plant Production and Protection Paper 37.
2. Hillocks, R.J., Thresh, J.M. (2000). *Cassava: Biology, production and utilization*. CABI Publishing.
3. Instituto Agronômico de Campinas (IAC). (2015). *Diseases of cassava in tropical regions*.
4. CIAT. (2013). *Integrated management of cassava diseases in Latin America and Africa*.

#มันสำปะหลัง #โรคพืช #จัดการโรคมันสำปะหลัง #ฤดูฝนจัด #เกษตรกรไทย #วิธีป้องกันโรคมันสำปะหลัง #ปลูกมันสำปะหลัง #ผลผลิตมันสำปะหลัง #เกษตรยั่งยืน #โรคแอนแทรคโนส