พืชขาดธาตุอาหารแบบนี้แก้ยังไง? สัญญาณ–สาเหตุ–วิธีแก้แบบนักวิจัยแนะนำ (อัปเดตปี 2025)

คู่มือเต็มรูปแบบสำหรับเกษตรกรไทยที่อยากอ่านแล้วแก้ได้เลย

บทนำ: ทำไมพืช “ขาดธาตุอาหาร” ง่ายขึ้นในปี 2025?

จากข้อมูลของ FAO และงานวิจัยในประเทศไทย พบว่าการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ (อุณหภูมิสูงขึ้น สภาพดินเสื่อม ความเป็นกรด–ด่างเปลี่ยน) ทำให้พืชขาดธาตุอาหารเร็วกว่าเดิม แม้จะให้ปุ๋ยในอัตราเดิมก็ตาม (FAO, 2024)

ผลคือ:

* ใบเหลืองเร็ว
* ใบไหม้ ขอบใบแห้ง
* ลำต้นแคระแกร็น
* ดอก–ผลไม่สมบูรณ์
* ผลผลิตลดลงเฉลี่ย 15–35%

บทความนี้รวบรวมสัญญาณ สาเหตุ และแนวทางแก้ไขตามข้อมูลวิจัยล่าสุดจากสถาบันพืชสวน กรมวิชาการเกษตร และวารสาร Plant Nutrition ให้เกษตรกร “ดูอาการ–รู้สาเหตุ–แก้ตรงจุด”

1. อาการพืชขาดธาตุอาหาร: ดูใบเป็นก็รู้โรค!

ไนโตรเจน (N) – ใบเหลืองทั้งใบ ต้นผอม โตช้า

ลักษณะอาการ:

* ใบล่างเหลืองก่อน
* ลำต้นเรียว ผอม
* แตกใบใหม่ช้า
สาเหตุ:
* ดินขาดอินทรียวัตถุ
* อุณหภูมิสูงทำให้ไนโตรเจนสูญเสียเร็ว
**แนวทางแก้ไข:**
* เสริมปุ๋ยไนโตรเจน (ยูเรีย/แอมโมเนียมซัลเฟต)
* เพิ่มอินทรียวัตถุในดิน
* ฉีดพ่น N แบบดูดซึมเร็วช่วงเร่งใบ

ฟอสฟอรัส (P) – ใบม่วง ใบแก่ซีด รากสั้น

ลักษณะอาการ:

* ใบล่างเป็นสีเขียวเข้มออกม่วง
* รากเจริญเติบโตน้อย
สาเหตุ:
* ดินเป็นกรดจัดหรือด่างจัด
* อุณหภูมิต่ำทำให้พืชดูด P ไม่ได้
แนวทางแก้ไข:
* ใช้ปุ๋ยฟอสเฟต เช่น ดีแอมโมเนียมฟอสเฟต
* ปรับ pH ดินให้อยู่ 5.5–6.5
* คลุมดินลดความเย็นช่วงฤดูหนาว

โพแทสเซียม (K) – ขอบใบไหม้ ใบแห้ง ขาดน้ำง่าย

ลักษณะอาการ:

* ใบแก่มีขอบไหม้ (Leaf scorch)
* ผลไม่แน่น เนื้อไม่แน่น
* ขาดความทนแล้ง
สาเหตุ:
* ดินทราย หรือดินโดนฝนหนัก
แนวทางแก้ไข:
* ให้ปุ๋ยโพแทสเซียม เช่น KNO₃ หรือ SOP
* ใช้สารอุ้มน้ำเพิ่มการยึดธาตุ

แคลเซียม (Ca) – ใบอ่อนงอ ผลเน่า ปลายผลเน่า

ลักษณะอาการ:

* ใบอ่อนบิดงอ
* ยอดแห้ง
* ผลเน่าที่ปลายผล (เช่น พริก มะเขือเทศ)
สาเหตุ:
* น้ำไม่สม่ำเสมอ
* ดินกรดจัด
แนวทางแก้ไข:
* ฉีดพ่นแคลเซียม (Ca) + โบรอน (B)
* ให้น้ำสม่ำเสมอ
* ปรับ pH ดินด้วยปูนโดโลไมท์

แมกนีเซียม (Mg) – ใบเหลืองแต่เส้นใบยังเขียว (Yellowing Between Veins)

อาการเด่น: เหลืองแบบ “เส้นใบยังเขียว”
สาเหตุ:

* ดินทราย
* ดินอิ่มน้ำ
แนวทางแก้ไข:
* ใส่แมกนีเซียมซัลเฟต
* ลดภาวะน้ำขัง

โบรอน (B) – ยอดตาย ดอกไม่ติด ผลหลุด

ลักษณะอาการ:

* ยอดอ่อนตาย
* ผลแตก ผิดรูป
* ดอกไม่ผสมติด
สาเหตุ:
* ดินแห้งแล้ง
* pH ดินสูงเกิน 7.0
แนวทางแก้:
* ฉีดพ่นแคลเซียม–โบรอน (Ca-B)
* รดน้ำสม่ำเสมอ
* ลดการใช้ปูนเกินจำเป็น

2. สาเหตุหลักที่ทำให้พืชขาดธาตุอาหารในปัจจุบัน

1) สภาพอากาศสุดขั้ว (Extreme Weather)

ความแปรปรวนของฝน–อุณหภูมิทำให้

* ธาตุถูกชะล้าง
* ความชื้นแปรปรวนทำให้พืชดูดธาตุไม่ได้

2) ดินเสื่อม ดินเป็นกรด–ด่างผิดสมดุล

ค่าความเป็นกรด–ด่าง (pH) ผิดช่วง → พืชดูดธาตุอาหารไม่ได้แม้ดินจะมีธาตุอยู่

3) ใช้ปุ๋ยไม่ตรงระยะ

เช่น ใส่ N มากไป → พืชแตกใบแต่ไม่ติดดอก

4) น้ำไม่สม่ำเสมอ

ทำให้แคลเซียม–โบรอนเคลื่อนในต้นไม่ได้

3. แนวทางแก้ไขแบบ Research-Based (อ้างอิงงานวิจัย)

1) วิเคราะห์อาการ + ปรับปุ๋ยเฉพาะธาตุที่ขาด

งานวิจัยของ “International Plant Nutrition Institute (IPNI, 2023)” ยืนยันว่า การให้ธาตุแบบเฉพาะจุด ส่งผลให้ผลผลิตเพิ่มขึ้นเฉลี่ย 20–45%

2) ปรับ pH ดิน ให้เหมาะสมกับการดูดธาตุ

ช่วง pH 5.5–6.5 คือช่วงที่พืชดูดธาตุได้ดีที่สุด
อ้างอิง: Soil Science Society of America (SSSA, 2024)

3) ใช้ปุ๋ยทางใบ (Foliar Feeding) ในช่วงฉุกเฉิน

งานวิจัย Journal of Plant Nutrition (2023) ระบุว่า
**การฉีดพ่น Ca-B, Mg, Zn** ช่วยแก้อาการเฉียบพลันได้เร็วกว่าให้ทางดิน 3–5 เท่า

4) เพิ่มอินทรียวัตถุในดิน 1–2%

ช่วยให้ดินเก็บธาตุไว้ได้ดีขึ้น
อ้างอิง: FAO Soil Bulletin, 2023

5) จัดการน้ำให้สม่ำเสมอ

โดยเฉพาะพืชที่ต้องการ Ca-B
เช่น มะเขือเทศ พริก ลำไย ลิ้นจี่ ส้มโอ ฯลฯ

4. สรุป: วิธีดูแลพืชไม่ให้ขาดธาตุอาหารอีกต่อไป

✔ คอยตรวจอาการที่ “ใบ–ยอด–ผล”
✔ วิเคราะห์ธาตุที่ขาด
✔ ใช้ปุ๋ยแบบจำเพาะ (Specific Nutrient Management)
✔ ปรับ pH ดินให้เหมาะสม
✔ ใช้น้ำให้สม่ำเสมอ
✔ เสริมธาตุรองและจุลธาตุ (Ca-B, Mg, Zn, Fe)

ทำครบแบบนี้ ผลผลิตเพิ่มขึ้นเฉลี่ย 20–40% ตามงานวิจัยปี 2024–2025

Reference

* FAO. 2024. Soil Fertility and Plant Nutrition Annual Report.
* International Plant Nutrition Institute (IPNI). 2023. Plant Nutrient Management.
* Soil Science Society of America (SSSA). 2024. Soil pH and Nutrient Availability.
* Journal of Plant Nutrition. 2023. Foliar Application Efficiency in Horticultural Crops.
* กรมวิชาการเกษตร. 2024. คู่มือการวินิจฉัยอาการขาดธาตุอาหารพืช.

#ขาดธาตุอาหารพืช #อาการพืชเหลือง #ปุ๋ยแคลเซียมโบรอน #แก้พืชโทรม #ธาตุอาหารพืช #เกษตรอินทรีย์ #เกษตรกรไทย #ปุ๋ยทางใบ #วิเคราะห์ดิน #เพิ่มผลผลิต