คอนโดไข่มดแดง เป็นอีกสุดยอดวิธีการทางการเกษตรที่คิดค้นพัฒนาจนทำให้สามารถเลี้ยงมดแดง เพื่อเก็บไข่ได้ เนื่องจากไข่มดแดงเป็นอาหารที่ได้รับความนิยมมากในภาคอีสานของไทย อีกทั้งราคาไข่มดแดงค่อนข้างสูง เนื่องจากหาได้ยาก มีฤดูกาลของออกไข่และความลำบากในการเก็บไข่มดแดง หรือที่เรียกว่าแหย่ไข่มดแดง กว่าจะได้ไข่มดแดงมาก็ลำบาก วิธีการทำคอนโดไข่มดแดง จึงเป็นอีกทางเลือกที่น่าสนใจสำหรับใครที่สนใจไข่มดแดง ลองทำดู
คอนโดไข่มดแดง เป็นอีกหนึ่งวิชาการทำมาหากินที่กำลังได้รับความสนใจจากผู้คนทั่วสารทิศ อาจด้วยไข่มดแดงมีรสชาติอร่อยล้ำเลิศ มีคุณค่าทางโภชนาการสูง และมีราคาที่ล่อใจ จึงทำให้ผู้คนต่างหลั่งไหลเข้ามาศึกษากันเป็นจำนวนมากคอนโดที่ว่านี้ ไม่ใช่การสร้างตึกอาคารเพื่อให้มดแดงเข้าไปอาศัยแต่อย่างใด แต่เป็นการนำเอาขวดพลาสติกน้ำอัดลมที่ใช้แล้วมาสร้างเป็นรังเทียม เพื่อให้มดแดงขนไข่มาวางไว้ในคอนโด พ่อครูสุทธินันท์ ปรัชญพฤทธิ์ เจ้าของแนวคิดงานวิจัยคอนโดไข่มดแดง เผยให้ฟังว่า งานดังกล่าวเกิดจากการสังเกตและได้เห็นถึงความเปลี่ยนแปลงไป รู้ไหมว่าการเปลี่ยนแปลงไม่เคยหยุดนิ่ง ทุกสิ่งทุกอย่างดำเนินไปอย่างไม่มีที่สิ้นสุด ที่ผ่านมาเราก็จะเห็นวิธีการดิ้นรนของมนุษย์อยู่ทุกยุคทุกสมัย โดยอาศัยสติปัญญาของคนในยุคนั้น ๆ ถลำเข้าไปสู่การเปลี่ยนผ่าน เปลี่ยนแปลง และเปลี่ยนไปจนสุดโต่ง..บางเรื่องแทบไม่เห็นเค้าเดิม
ย้อนมาถึงการสู้ชีวิตของพืชและแมลง มดแดงจะเอาอย่างมนุษย์ ที่ดิ้นรนแสวงหาที่อยู่อาศัยให้ง่ายและปลอดภัยขึ้น เท่าที่สังเกตพบว่ามดแดงในบางพื้นที่ขี้เกียจทำรัง จึงอาศัยวัสดุต่าง ๆ เป็นรังอาศัย เช่น เข้าไปอยู่ในขวดพลาสติก เข้าไปอยู่ในท่อพีวีซี แล้วอยู่ดี ๆ ก็พากันออกไข่ จึงทำให้เห็นว่า พื้นที่ไหนที่มดแดงคิดใหม่ทำใหม่ ก็จะได้เห็นปรากฏการณ์แปลก ๆ ของมดแดง เช่น มดไม่ทำรังอยู่บนยอดไม้สูง ๆ แล้ว แต่กลับพากันมาทำรังอยู่ในที่ต่ำเรี่ยดิน รวมถึงมองหาแหล่งอาศัยที่ปลอดภัยมากขึ้น สถานการณ์เช่นนี้มดกำลังบอกอะไรเกี่ยวกับธรรมชาติหรือเปล่า อาจจะมีพายุหรือภัยพิบัติที่รุนแรง ซึ่งในเรื่องนี้ก็ต้องดูกันต่อไป ส่วนในเรื่องคอนโดมดแดงนั้น เท่าที่สังเกตและเก็บข้อมูลตลอดระยะเวลาที่ผ่านมาพบว่า รังเทียมที่เราสร้างขึ้นนี้มดจะใช้เป็นที่ฟักและดูแลไข่ โดยคาบไข่และตัวอ่อนลงมาจากรังบนต้นไม้ พอมดคาบไข่มาวางไว้แล้วก็จะมีมดอยู่กลุ่มหนึ่งคอยคาบไข่พลิกกลับไปกลับมาเหมือนแม่ไก่ฟักไข่ที่ต้องพลิกไข่ มันไม่ได้เอามาวางไว้เฉย ๆ นะ และพบว่าจำนวนไข่ก็เพิ่มขึ้นเรื่อย ๆ ทุกวัน
วิธีการทำคอนโดไข่มดแดงหรือรังเทียมนั้น สามารถทำได้หลายวิธี คือ
- นำขวดพลาสติกมาเจาะรูด้านข้างหรือตัดขวดตามแนวขวางประมาณ 1/4 บริเวณส่วนหัวขวด แล้วจึงนำส่วนที่ตัดแล้วสอดกลับเข้าไปในตัวขวด โดยให้ปากขวดหงายขึ้น (ดังภาพ) บริเวณก้นขวดให้เจาะรูเพื่อทำเป็นที่แขวนผูกติดกับต้นไม้
- ส่วนวิธีการล่อให้มดแดงเข้ามาอยู่ในคอนโดนั้น ทำได้โดยใช้เหยื่อจำพวกแมลงอบแห้ง (อบด้วยแสงแดด) เช่น จิ้งหรีด แมงเม่า แมงจินูน เป็นต้น ใส่ลงไปในรังเทียม หากเป็นแมลงตัวใหญ่ใช้ประมาณ 5-6 ตัว แต่หากเป็นแมลงตัวเล็กจะต้องใส่จำนวนมากหน่อยประมาณ 15-20 ตัว
การทำคอนโดให้มดแดงอยู่นี้ไม่ได้หมายความว่า มดแดงจากต้นไม้ทุกต้นจะคาบไข่เข้ามาอยู่ในคอนโดทุกอัน เท่าที่สังเกตพบว่า หากต้นไม้ต้นไหนมีรังเล็ก มดแดงจะเข้ามาคาบเหยื่อจากรังเทียมกลับไปที่รังของตนเองบนต้นไม้ จะไม่คาบไข่เข้ามาอยู่ในคอนโด แต่เราจะได้เห็นขนาดของรังใหญ่ขึ้นเรื่อย ๆ มดที่คาบไข่ลงมาอยู่ในคอนโดนั้น ส่วนใหญ่จะเป็นมดแดงที่มีรังขนาดใหญ่ ๆ มีประชากรเยอะ ๆ และระยะเวลาการคาบไข่มาวางไว้ในคอนโดก็จะแตกต่างกัน บางต้นใช้เวลาเพียง 2 วัน มดก็พากันเอาไข่เข้ามาวางไว้ในรังเทียมแล้ว บางต้นอาจจะใช้เวลา 10-15 วัน ไปจนถึง 1 เดือน และเมื่อมดแดงเข้ามาอยู่แล้วจะไม่ต้องการเหยื่อเพิ่ม ดังนั้นจึงไม่จำเป็นต้องใส่เหยื่อเข้าไปในคอนโดที่มีมดแดงเข้ามาอาศัยอยู่แล้ว แต่จะต้องคอยเติมอาหารในคอนโดที่มดยังไม่เข้ามาอยู่ เพื่อเลี้ยงเขาให้เจริญเติบโต อีกอย่างที่ต้องพึงระวัง หลังจากที่มดแดงเข้ามาอยู่ในคอนโดแล้วคือ ต้องคอยดูแลอย่าให้ใครมาทำลายรังมดบนต้นไม้เด็ดขาด มิฉะนั้นมดแดงจะขนไข่จากคอนโดกลับไปจนหมด แต่ส่วนตัวแล้วก็ยังไม่เคยทดลองว่า ถ้าเราเอาไข่ออกมาจนหมดคอนโดแล้ว มดแดงยังจะอยู่ในคอนโดอีกหรือเปล่า หรือถ้าไข่ฟักเป็นตัวหมดแล้ว และหมดฤดูวางไข่ไปแล้ว มดแดงจะยังอยู่ในคอนโดต่อเนื่องหรือไม่ ซึ่งในเรื่องนี้จะต้องศึกษากันต่อไการทำคอนโดไข่มดแดงให้ประสบความสำเร็จ นั้นต้องทำควบคู่กับการเลี้ยงมดแดง ซึ่งจะต้องให้อาหารจำพวกแมลงอบแห้ง และน้ำผสมน้ำหวาน โดยข้อดีของการทำคอนโดมดแดงคือ การลดการทำลายรังและประชากรของมดแดง อีกทั้งหากเลี้ยงในเชิงพาณิชย์จะช่วยให้ผู้เลี้ยงเก็บไข่มดแดงได้สะดวกสบายขึ้น เราสามารถเลือกเก็บไข่มดแดงได้ และทำให้ทราบถึงปริมาณไข่มดแดงที่จะเก็บขายได้
อย่างไรก็ตามงานดังกล่าวยังอยู่ในช่วงของการวิจัยและเก็บข้อมูล อีกทั้งยังอยู่ในกระบวนการทดลองว่าทำอย่างไรมดแดงจึงจะคาบไข่เข้ามาอยู่ในคอนโดมากที่สุด ซึ่งผู้ที่สนใจอยากเรียนรู้เรื่องดังกล่าวสามารถรวมกลุ่มกันประมาณ 15-20 คน แล้วติดต่อขอเข้าไปศึกษา โดยทางสวนป่ามหาชีวาลัยมีโปรแกรมให้เข้ามาศึกษาเรื่องดังกล่าว เป็นเวลา 2 วัน 1 คืน เกษตรกรที่สนใจสามารถสอบถามข้อมูลเพิ่มเติมได้ที่ สวนป่า มหาชีวาลัยอีสาน เลขที่ 33 บ้านปากช่อง ตำบลสนามชัย อำเภอสตึก จังหวัดบุรีรัมย์ หรือพูดคุยกับ พ่อครูสุทธินันท์ ปรัชญพฤทธิ์ ได้ที่ โทร. 08-1760-1337
คอนโดไข่มดแดง เป็นวิธีการที่น่าสนใจมาก สำหรับใครที่ต้องการทำเพื่อเลี้ยงเป็นอาหารก็นับว่าง่ายมาก ส่วนใครที่สนใจทำเพื่อการค้าขายหรือเชิงพาณิชย์ จึงยังต้องทดลองเลี้ยงและลองเก็บผลผลิตดูว่า ไข่มดแดงในคอนโดที่เลี้ยงนั้นเมื่อเก็บซ้ำๆมดแดงยังจะเข้ามาทำรังต่อหรือไม่ อีกทั้งนอกฤดูกาลของไข่มดแดงยังสามารถทำได้ไหม เพราะจาก คอนโดไข่มดแดง ของพ่อครูสุทธินันท์ ปรัชญพฤทธิ์ ยังไม่ได้สรุปเรื่องนี้ แต่นับว่าเป็นความก้าวหน้าอีกขั้นของวงการเกษตร ที่เมื่อใครเห็นโอกาสแล้ว สามารถทำเพื่อเลี้ยงชีพหรือเป็นธุรกิจแบบต้นทุนต่ำได้เป็นอย่างดี
ขอบคุณข้อมูล คอนโดไข่มดแดง จาก เกษตรกรก้าวหน้า www.facebook.com/agriculturemag
เรียบเรียงโดย บางกอกทูเดย์
