การตรวจตัดข้าวปน  นับว่าเป็นขั้นตอนที่สำคัญของการผลิตเมล็ดพันธุ์ในระยะที่ต้นข้าวอยู่ในแปลงนา เป็นการรักษาพันธุ์ข้าวให้บริสุทธิ์ มีลักษณะถูกต้องตรงตามลักษณะพันธุ์ จึงมีความจำเป็นมากที่ต้องหมั่นตรวจแปลง เพื่อกำจัดข้าวเรื้อ ข้าวปน หรือข้าวกลายพันธุ์ เพราะการเกิดการปะปนของเมล็ดพันธุ์ข้าวเพียงเมล็ดเดียว หรือข้าวเรื้อเพียงกอเดียว จะทำให้เมล็ดข้าวที่ผลิตได้ไม่ได้มาตรฐาน ซึ่งไม่สามารถใช้เป็นเมล็ดพันธุ์ได้ ฉะนั้น การตรวจและกำจัดข้าวปนควรทำต่อเนื่องกัน 5 ระยะดังนี้
1. ระยะกล้า  สังเกตได้จากต้นกล้าข้าวที่มีใบสีซีดขาวและต้นกล้าข้าวที่มีลักษณะแตกต่างไปจากพันธุ์ข้าวที่ใช้ตกกล้า
2. ระยะแตกกอ  สังเกตได้จากการแตกกอ  ทรงพุ่ม  ลักษณะสีของกาบใบ ขนาดและความยาวของใบข้าว มุมของยอดข้าว สีของปล้องที่หุ้มลำต้น ตลอดจนความสูงของต้นข้าว
3. ระยะออกดอก  สังเกตได้จากลักษณะของกาบใบ  สีของใบ  ขนาดและความยาวของใบ  ขนาดและความยาวของใบธง  สีของดอกข้าวหรือรวงข้าว  ลักษณะของเมล็ด ความสูงของต้นข้าว  เป็นต้น  เนื่องจากข้าวพันธุ์เดียวกันย่อมมีลักษณะต่างๆ เหมือนกัน ดังนั้นในระยะนี้จึงสามารถทราบว่าต้นข้าวต้นใดเป็นข้าวพันธุ์อื่นปนหรือต้นใดเป็นข้าวเหนียวหรือข้าวเจ้า ซึ่งโดยทั่วไปข้าวเหนียวจะให้รวงข้าวหรือดอกข้าวในระยะแรกสีขาว  หลังจากดอกข้าวผสมเกสรแล้วสีเมล็ดจะเปลี่ยนเป็นสีน้ำตาลคล้ำ    โดยจะเปลี่ยนสีจากปลายรวงไปโคนรวง  แต่ถ้าเป็นข้าวเจ้ารวงข้าวที่โผล่หรือดอกข้าวจะมีสีขาวหรือเขียวอ่อนทั้งรวง ถึงแม้ว่าดอกข้าวจะถูกผสมเกสรแล้วก็ตาม

4. ระยะข้าวโน้มรวง    สังเกตได้จากความสม่ำเสมอหรือความพร้อมเพียงกันในการโน้มรวง ถ้าพบข้าวที่เพิ่งโผล่รวง หรือยังไม่ออกดอก หรือโน้มรวงจนข้าวเหลืองแล้วให้ถอนทิ้ง และดูขนาดความยาว ความกว้าง และสีของใบธง ลักษณะการตั้งของใบธง การยืดของคอรวง ลักษณะรวง ลักษณะรูปร่าง ขนาดและสีเปลือกของเมล็ด
5. ระยะข้าวเหลือง หรือระยะพลับพลึง  สังเกตได้จากความสม่ำเสมอหรือความพร้อมเพรียงกันในการแก่ของเมล็ด การแก่ของใบธง ลักษณะรูปร่าง และขนาดของเมล็ด สีเปลือก และลักษณะประจำพันธุ์อื่นๆ เช่น หางของเมล็ด ก้นจุดที่ปลายเมล็ด และกระหรือแถบที่เปลือก

คำแนะนำในการกำจัดข้าวปน
1.  วิธีการกำจัดข้าวปนในระยะแตกกอและระยะโน้มรวง ต้องเกี่ยวข้าวปนออกทั้งกอให้ชิดโคน หรือถอนทั้งต้น แล้วนำไปทิ้งนอกแปลงนา  อย่าเกี่ยวหรือเด็ดเฉพาะรวงที่ปน เพราะไม่ได้กำจัดข้าว
2. ลักษณะคนที่จะสามารถทำงานกำจัดข้าวปนได้ดี  จะต้องเป็นคนที่มีลักษณะขยัน ละเอียด สายตาดี มีความชำนาญ และรู้จักลักษณะประจำพันธุ์ของข้าวที่ปลูก ถ้าจะให้ได้ผลดีควรเป็นเจ้าของแปลงนาเองเพราะจะเอาใจใส่มากกว่าคนรับจ้าง
3. รวมกลุ่มกันถอนพันธุ์ปน โดยใช้วิธีลงแขกและเดินเรียงหน้ากระดานเพื่อถอนพันธุ์ปน เพราะการทำงานเป็นกลุ่มจะทำให้งานเสร็จเร็ว ข้าวปนไม่หลงสายตา ผู้ถอนพันธุ์ปนไม่รู้สึกเครียด และท้อใจ
4. เวลาที่เหมาะสมสำหรับการถอนพันธุ์ปน    ควรเป็นช่วงที่แสงแดดไม่จัด คือ ช่วงเช้าก่อน 11.00 นาฬิกา และช่วงบ่ายหลัง 14.30 นาฬิกา
5. ขณะปฏิบัติงานควรหยุดพักสายตาเป็นระยะ
6. แนวทางเดินเพื่อถอนพันธุ์ปน ควรเป็นแนวเหนือ- ใต้ ไม่ควรเดินดูข้าวสวนทางกับแนวแสงอาทิตย์ เพราะจะทำให้ตาพร่า ขณะตรวจดูข้าว ให้มองไปข้างหน้าห่างพอประมาณ 2 เมตร

 เอกสารประกอบการเรียบเรียง
1. เอกสงวน  ชูวิสิฐกุล.  2544.  เทคโนโลยีการผลิตข้าวพันธุ์ดี.  สถาบันวิจัยข้าว กรมวิชาการเกษตร. 137 หน้า.
2. วิไล  ปาละวิสุทธิ์.  2548.  เทคโนโลยีการผลิตเมล็ดพันธุ์ข้าวเชิงพาณิชย์.  ศูนย์วิจัยข้าวพิษณุโลก  สถาบันวิจัยข้าว   กรมวิชาการเกษตร.  117 หน้า.

ส่งความคิดเห็น