กาบบัว...ความงดงามของผืนผ้าแห่งอุบลราชธานี

“กาบบัว”...ความงดงามของผืนผ้าแห่งอุบลราชธานี เป็นที่ทราบดีกันอยู่แล้วว่า “ผ้ากาบบัว” แห่งอุบลราชธานี เป็นผ้าที่มีชื่อเสียงมานานตั้งแต่ครั้งโบราณในด้านความวิจิตรงดงาม ความละเอียดลออในการถักทอเส้นด้ายจากไหมหรือฝ้ายมาเป็นลวดลายแห่งผืนผ้า ชื่อเสียงผ้ากาบบัวของอุบลราชธานีปรากฏในวรรณกรรมท้องถิ่นและในโลกแห่งความเป็นจริง

ข้อมูลจาก www.isangate.com/ ระบุว่า ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 5 แห่งราชวงศ์จักรี พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงสรรพสิทธิประสงค์ ข้าหลวงต่างพระองค์สำเร็จราชการมณฑลลาวกาว ได้นำผ้าทอเมืองอุบลฯ ทูลเกล้าฯ ถวาย ซึ่งปรากฏในพระราชหัตถเลขาตอบเมื่อวันที่ 18 กุมภาพันธ์ ร.ศ.114 ที่หอจดหมายเหตุแห่งชาติ ความว่า …ถึง สรรพสิทธิ ด้วยได้รับหนังสือลงวันที่ 13 มกราคม ส่งผ้าเยียรบับลาวมาให้นั้นได้รับแล้ว

ผ้านี้ทอดีมากเชียงใหม่สู้ไม่ได้เลย ถ้าจะยุให้ทำมาขายคงจะมีผู้ซื้อ ฉันจะรับเป็นนายหน้า ส่วนที่ส่งมาจะให้ตัดเสื้อ ถ้ามีเวลาจะถ่ายรูปให้ดู แต่อย่าตั้งใจคอยเพราะจะถ่ายเมื่อใดบอกไม่ได้

ซึ่งจากการค้นคว้าถึงตำนานผ้าเยียรบับนี้พบว่า เป็นผ้าลายกาบบัวคำ ทอด้วย เทคนิคขิดหรือยกด้วยไหมคำ (ดิ้นทอง) แทรกด้วยไหมมัดหมี่ ใช้เทคนิคการจกหรือเกาะด้วยไหมสีต่าง ๆ ลงบนผืนผ้า

เมื่อปี2543 จังหวัดอุบลราชธานี โดยนายศิวะ แสงมณี ผู้ว่าราชการจังหวัด ประกาศให้ผ้ากาบบัวเป็นลายผ้าเอกลักษณ์ประจำจังหวัดอุบลราชธานี โดยคณะทำงานพิจารณาลายผ้าพื้นเมือง ตามโครงการสืบสานผ้าไทย สายใยเมืองอุบลฯ ได้ร่วมพิจารณา ศึกษาประวัติความเป็นมาของลายผ้าในอดีต ที่ทรงคุณค่ามาปรับปรุง ออกแบบสร้างสรรค์ลายผ้า เป็นเอกลักษณ์ของจังหวัดอุบลราชธานี ซึ่งได้คัดเลือกให้ชื่อว่า “ผ้ากาบบัว” เป็นลายผ้าเอกลักษณ์ประจำจังหวัดอุบลราชธานี มีคุณลักษณะดังนี้

ผ้ากาบบัว เป็นชื่อในวรรณกรรมโบราณอีสาน ซึ่งไม่อาจทราบหรือพบในปัจจุบันแล้ว สีของกาบบัว หรือกลีบบัว ซึ่งไล่จาก สีอ่อนไปแก่ จากขาว ชมพู เทา เขียว น้ำตาล ซึ่งผ้ากาบบัวมีความหมายและเหมาะสมสอดคล้องกับชื่อของจังหวัดอุบลราชธานี

ผ้ากาบบัว อาจทอด้วยฝ้ายหรือไหม ประกอบด้วยเส้นยืน ย้อมอย่างน้อยสองสี เป็นริ้วตามลักษณะ “ซิ่นทิว” นอกจากนี้ ยังทอพุ่งด้วยไหมสีมับไม (ไหมปั่นเกลียวหางกระรอก) มัดหมี่และขิด

ผ้ากาบบัว (จก) คือ ผ้าพื้นทิว หรือผ้ากาบบัวเพิ่มการจกลาย เป็นลวดลายกระจุกดาว (บางครั้งเรียกเกาะลายดาว) อาจจกเป็นบางส่วนหรือกระจายทั่วทั้งผืนผ้า เพื่อสืบทอด “ซิ่นหัวจกดาว” อันเป็นเอกลักษณ์เฉพาะผ้าซิ่นเมืองอุบล ผ้ากาบบัว (จก) เหมาะที่จะใช้ในงานพิธี หรือโอกาสสำคัญ

ผ้ากาบบัว (คำ) คือ ผ้าทอยก บางครั้งเรียก ขิดด้วยไหมคำ (ดิ้นทอง) อาจสอดแทรกด้วยไหมเงินหรือไหมสีต่าง ๆ ต้องใช้ความประณีตในการทออย่างสูง เพื่อเป็นการเผยแพร่เกียรติคุณผ้าทอของเมืองอุบล

ปัจจุบัน ผ้ากาบบัว มิได้นำมาตัดเย็บเป็นชุดแต่งกายสำหรับบุรุษ สตรี เท่านั้น หากนำมาทำเป็นผลิตภัณฑ์ต่าง ๆหลายหลากมากมาย ทำให้ผลิตภัณฑ์เหล่านั้นที่นำผ้ากาบบัวมาประกอบ มีความงาม มีคุณค่ามากขึ้น และมีหลายกลุ่มที่นำผ้ากาบบัวไปทำเป็นผลิตภัณฑ์ ดังเช่น กลุ่มแปรรูปกระเป๋าจากผ้ากาบบัว ตำบลปะอาว อำเภอเมือง สหกรณ์ศูนย์สินค้าเศรษฐกิจชุมชน 7 (วงเวียนหอนาฬิกา) ถนนแจ้งสนิท ตำบลในเมือง อำเภอเมือง กลุ่มทอผ้า หมู่ 5 บ้านดำขวาง ตำบลคำขวาง อำเภอวารินชำราบ กลุ่มสตรีทอผ้าบ้านนาเรือง 65 หมู่ 7 ตำบลนาเรือง กิ่งอำเภอนาเยียกลุ่มสตรีทอผ้าลายกาบบัว หมู่ 9 บ้านมดง่ามใต้ ตำบลเมืองศรีไค อำเภอวารินชำราบ กลุ่มทอผ้าย้อมสีธรรมชาติ หมู่ 6 บ้านทุ่งนาเมือง ตำบลนาโพธิ์กลาง อำเภอโขงเจียม กลุ่มทอผ้าไหม โครงการส่งเสริมศิลปาชีพบ้านยางน้อย ตำบลก่อเอ้ อำเภอเขื่องใน…เป็นต้น.

อ้างอิง:www.dailynews.co.th

ส่งความคิดเห็น