ดินมีค่า pH เท่ากัน แต่ผลผลิตต่างกัน...

ดินมีค่า pH เท่ากัน แต่ผลผลิตต่างกัน ทำไม?

เวลาจะตรวจความอุดมสมบูรณ์ของดิน หลายคน มักดูที่ค่า pH เป็นหลัก
เพราะค่า pH เป็นตัวบอกระดับความเป็นกรด–ด่างของดิน และเกี่ยวข้องกับการละลายของธาตุอาหาร
แต่ในทางปฏิบัติ **ดินที่ pH เท่ากัน ไม่ได้หมายความว่าให้ผลผลิตเท่ากันเสมอไป**

นั่นเพราะ **pH เป็นแค่ “ค่าหนึ่ง” ในหลายปัจจัยที่ควบคุมศักยภาพของดิน**
ถ้าเปรียบเทียบง่าย ๆ
pH คือ **อุณหภูมิร่างกาย**
รู้ว่า ตัวไม่ปกติ แต่ **ยังบอกไม่ได้ว่าป่วยเพราะอะไร**

---

### **แล้วอะไรคือปัจจัยที่ทำให้ดินให้ผลผลิตต่างกัน ทั้งที่ pH เท่ากัน?**

#### **1) ปริมาณอินทรียวัตถุในดิน**

ดินที่มีอินทรียวัตถุสูง

* เก็บน้ำได้ดี
* เป็นแหล่งอาหารจุลินทรีย์
* ทำให้โครงสร้างดินโปร่ง รากเดินได้ง่าย
ในขณะที่ดินอินทรียวัตถุต่ำ
แม้ pH จะเหมาะสม แต่ **รากไม่สามารถดูดอาหารได้เต็มที่**

#### **2) ความสามารถในการแลกเปลี่ยนประจุ (CEC: Cation Exchange Capacity)**

CEC เปรียบเหมือน “ความสามารถของดินในการจับและส่งมอบธาตุอาหารให้พืช”
ดินทราย pH เท่าดินร่วนเหนียว แต่ดินทรายมี CEC ต่ำ
→ ปุ๋ยที่ใส่ลงไปจะ **หลุดออกจากดินเร็ว**
→ พืชใช้จริงได้เพียงส่วนน้อย

#### **3) โครงสร้างดินและช่องว่างอากาศ (Soil Aeration)**

รากต้องการอากาศเพื่อหายใจ
ถ้าดินแน่น อัดตัว หรือถูกไถลึกซ้ำจนแข็ง
พืชจะดูดสารอาหารได้ไม่เต็มที่ แม้ดินจะมีปุ๋ยอยู่มากก็ตาม

#### **4) ชีววิทยาของดิน (Soil Microbial Activity)**

รอบรากพืชมีจุลินทรีย์ที่ช่วยย่อยธาตุอาหาร
ถ้าดินขาดอินทรียวัตถุ หรือมีการใช้เคมีรุนแรงติดต่อกัน
**จุลินทรีย์ดีจะลดลง**
→ ธาตุอาหารในดิน “มีอยู่ แต่ไม่ถูกปลดปล่อยให้พืชใช้”

---

### **สรุป**

> **ค่า pH เป็นตัวชี้วัดที่สำคัญ แต่ไม่ใช่ตัวตัดสินคุณภาพดินทั้งหมด**

ถ้าจะพัฒนาดินให้ดีจริง
ต้องดู **ทั้งระบบ**

* โครงสร้างดิน
* อินทรียวัตถุ
* จุลินทรีย์
* การระบายอากาศ
* ความสามารถในการจับธาตุอาหาร (CEC)

**เพราะ “ดินดี” ไม่ได้หมายถึง “ค่าหนึ่งดี”
แต่หมายถึง **ระบบนิเวศใต้ดินทำงานอย่างสมดุล**

---

### **อ้างอิงงานวิชาการ**

* Brady, N.C., & Weil, R.R. (2016). *The Nature and Properties of Soils*. Pearson.
* Marschner, P. (2012). *Marschner’s Mineral Nutrition of Higher Plants*. Academic Press.
* Lal, R. (2015). Restoring soil quality to mitigate soil degradation. *Sustainability*, 7(5), 5875–5895.

---

#ความรู้เกษตร #จัดการดินอย่างเข้าใจ #ดินดีคือพื้นฐานผลผลิต #เกษตรแม่นยำ
#วิทยาศาสตร์การเกษตร #อินทรียวัตถุสำคัญมาก #CECคืออะไร
#ให้รากทำงานไม่ใช่ให้ปุ๋ยทำงานคนเดียว 🌱