ต้นแบบเกษตรพื้นที่สูง

ต้นแบบเกษตรพื้นที่สูง วิถีชีวิตคนบนดอย ไม่ว่าจะทำไร่หมุนเวียน หรือไร่เลื่อนลอย ล้วนต้องพึ่งพาฝนฟ้าจากธรรมชาติ และพึ่งพาปุ๋ยยาฆ่าแมลงจากพ่อค้าในพื้นที่ราบ แต่ทำไปทำมา ผลลัพธ์ไม่ต่างจากเกษตรกรพื้นที่ราบ รายได้ไม่พอ หนี้สินรุงรัง หนำซ้ำยังทุกข์หนักกว่าเพราะต้องเจอปัญหาทางการจำกัดพื้นที่ทำกิน ในขณะที่จำนวนลูกหลานเพิ่มมากขึ้น...จากไม่พอกิน เลยกลายเป็นขาดความมั่นคงทางอาหาร เพื่อปรับเปลี่ยนวิถีให้เข้ากับธรรมชาติ เข้ากับกฎหมายของบ้านเมือง และวัฒนธรรมประเพณีของตัวเอง “ชาวลัวะ” บ้านปางยาง ต.ภูคา อ.ปัว จ.น่าน ค้นพบวิถีเกษตรบนที่สูง ในแบบฉบับของตัวเอง

“เมื่อก่อนคนลัวะที่นี่ทำไร่หมุนเวียน ปลูกผัก แตงกวา แตงร้าน กะหล่ำปลี ซึ่งไม่ใช่พืชประจำถิ่น เราเลยต้องใช้ทั้งปุ๋ยเคมี ยาฆ่าแมลงมาก ทำให้ดินเสีย มีสารเคมีปนเปื้อนลงแหล่งน้ำกินน้ำใช้ คนข้างล่างพลอยได้รับสารเคมี ไม่พอใจขึ้นมาต่อว่าพวกเราบ่อย ในเมื่อปลูกไปก็ไม่คุ้ม กำไรเหลือน้อย แถมตัวเองก็ต้องมาเจ็บป่วย แล้วไหนจะต้องมีเรื่องทะเลาะกับคนพื้นราบอีก เราเลยมานั่งคิดหาวิธีทำเกษตรแบบไหน ที่ตัวเราเองอยู่ได้โดยที่คนอื่นไม่เดือดร้อน” สมหมาย พนะสัน หนุ่มลัวะผู้ประสานงานเครือข่ายเกษตรกรรมยั่งยืนบนพื้นที่สูง เล่าถึงที่มาของการปรับเปลี่ยนวิถีเกษตรเอาอย่างคนพื้นราบ มาเป็นการทำนาขั้นบันได ปลูกพันธุ์ข้าวพื้นเมืองที่ถ่ายทอดมาจากรุ่นปู่ย่า ไม่ต้องพึ่งปุ๋ยพึ่งยามาก...แค่เอาขี้หมู ขี้ไก่ที่เลี้ยงไว้มาทำเป็นปุ๋ย เพียงเท่านี้ข้าวพื้นเมืองก็ให้ผลผลิตงอกงาม

รอบๆแปลงนาขั้นบันได ปลูกพืชผักสวนครัวอย่างหัวเผือก หัวมัน และช่วงที่แปลงนาว่างหลังเก็บเกี่ยวข้าว จะปลูกพริก ถั่ว มะต๋าว มะแขว่น ไว้กินในครัวเรือน...หากเหลือก็จะนำไปขายเป็นรายได้เสริม ตามแบบเศรษฐกิจพอเพียง ที่สำคัญ ทุกแปลงนามีการขุดสระเก็บน้ำฝนไว้ใช้ยามแล้ง และเลี้ยงปลาไว้เป็นอาหารด้วย ส่วนไร่หมุนเวียนเดิม ชาวลัวะจะช่วยกันฟื้นฟูให้เป็นป่าชุมชน ปลูกไม้ยืนต้นและพืชสมุนไพร เพื่อนำมาใช้ในการรักษาโรคตามแบบพื้นบ้านลัวะ จากวิถีพึ่งเคมีทุนนิยม หวนคืนกลับวิถีเกษตรลัวะแบบพอเพียง แม้ไม่ร่ำรวย แต่ก็มีกินมีใช้ ไม่รู้จักคำว่าอด...ที่สำคัญโรคติดหนี้งอมแงม ไม่โผล่มาให้เห็นอีกต่อไป

และความสำเร็จของลัวะแห่งดอยภูคานี้ ยังถูกนำไปขยายต่อให้กับหมู่บ้านใกล้เคียงอีก 13 หมู่บ้าน ...ภายใต้ชื่อ “ภูคา โมเดล” ต้นแบบเกษตรบนพื้นที่สูงพึ่งพาตนเองได้อย่างยั่งยืน.

อ้างอิง:www.thairath.co.th

ส่งความคิดเห็น